Küresel vanalarda olduğu gibi kelebek vanalarda da odaklanılması gereken birkaç husus sözkonusudur. Kelebek vanalar az yer kaplamalarının yanısıra, pnömatik ile kontrol edildiklerinde hızlıca açıp kapama operasyonu gerçekleştirirler. Kapama elemanı olan klape, aynı ölçülerdeki küresel vananın kapama elemanı olan küreye göre daha hafiftir ve kelebek vanalar, yapısal olarak da daha az yataklama desteğine ihtiyaç duyar. Kelebek vanalar son derece duyarlı yapıları sayesinde moder uygulamaların vazgeçilmezi durumundadırlar. Rijit yapıları sayesinde nerdeyse hiçbir bakıma gerek duymazlar.
Kelebek vanaların dışmerkezli (eccentric) ve eşmerkezli (concentric) olmak üzere iki çeşidi mevcuttur. Eccentric tipler tekli, çiftli veya üçlü offset şeklinde olabilir(Single, double and triple offset types). İş dünyasında en çok talep gören tipler ise double ve triple offset tipleridir. Aynı zamanda bu iki alt kategori vanalar, elit kelebek vanalar olarak ta adlandırılırlar. Türkiye pazarında ne yazıkki bu iki tipin üretimi yapılmamaktadır. Peki bu farklılar nedir? Hangi kriterlere göre tercihimizi yapmalıyız?
Aslında bakarsanız, öncelikle bunları birbirinden ayıran teknik özellikler nedir onlara bakalım. Genel endüstri de ve özellikle Türkiye pazarında genel maksatlı uygulamalarda eşmerkezli (concentric) kelebek vana tipleri kullanılır. Bu tip kelebek vanalar standart tip olarak ta anılır. Mil, disk in tam ortasında yeralır. Açıp-kapama esnasında, klape/disk in sadece bazı bölümleri, conta ile temas veya sürtünme halindedir. Bu davranış biçimi, klepenin her açma-kapama operasyonunda contayı(sızdırmazlık elemanını) gıcırdayan bir sesle sürtünerek adeta rendelemesine sebebiyet verir. Bu sebeple, eşmerkezli (concentric) kelebek vanalar ANSI150 class(PN20) basınç sınıfıyla sınırlandırılmıştır.
Double Offset Kelebek Vanaların Yararları: Double offset kelebek vanada, mil prensip olarak klapenin ortasından geçmez. Biraz daha arkasında konumlandırılmıştır. Aslında offset kelimesinin anlamı bilindiği üzere bir referans noktası uzaklık vermektir. Burda da mil gene klapeyi boydan boya geçer ama bu sefer arkasında konuşlandırılmıştır. Bu denge sağlam bir kapama sağlar. İkinci denge ise vana tam açıldığında vananın contaya temasını engeller. Bu tasarım normal eşmerkezli bir vanadan farklı olarak contayı aşındırmayı azaltarak, vananın ömrünü uzatır. Genel uygulamalarda, bu iki aşamalı dengeli kelebek vanalar ANSI 600(PN100) basınç sınıfıyla sınırlandırılmıştır.
Triple Offset Kelebek Vanaların Yararları: Triple offset kelebek vanalar, tam sızdırmazlıkta kapamanın hayati önem taşıdığı uygulamalarda kullanılır. Double offset tiplerde, bazı uygulamalarda bu tam sızdırmazlık(bubble-tight) sağlanamaz. Zorlu kimyasallar veya vanaya zarar verecek partiküller içeren akışkanlara karşı, konvasiyonel tip kelebek vanalar iyi bir çözüm sunamaz. Bu tip uygulamalarda triple offset kelebek vanalar büyük tip uygulamalar için biçilmiş kaftandır.
Triple offset kelebek vanalar 3 denge zıtlığı ve eşmerkezli kelebek vana özelliği barındıran modifiye edilmiş bir tasarımdır. Double offset e benzer şekilde 2 dengeye sahip olup, üçüncü karşılık ise hunimsi şekilli bir conta(seat) ile ekstra bir denge karşılığına sahiptir. Bu konikleştirilmiş şekilli sızdırmazlık klepe ile tam uyumlu olup, contayala eşlenecek şekilde tasarlanmış gibidir. Bu tasarım sayesinde, sızdırmazlık contası çalışma esnasında herhangi bir aşınma veya sürtünmeye maruz kalmaz. Bu tasarım ayrıca, double offset kelebek vanalardan üstün olarak; ağır uygulamalar için üstünlük ve uzun ömürlü bir kullanım sunacak olan; bir alçak basınç bölgesi(hava cebi) yaratarak sıdırmazlığı eniyi şekilde sunar.
