Otomasyon sistemlerinde kullanılan input (giriş) ve output (çıkış) terimleri dijital veya analog olarak bu terimlerin türlerini belirlemektedir. Kullanılan plc’lerde analog/dijital inputlar ve outputlar veya bunlar için kullanılan ekstra modüller bulunur. Ayrıca analog veya dijital değer oluşturma ve geribesleme (feedback) almak için kullanılan sensörler, potansiyometreler gibi farklı elemanlar vardır.

 
Dijital input veya dijital output en temel olarak 1 veya 0 olarak yani var veya yok olarak tanımlanabilir. Mesela 24V ile çalışan bir proximity sensör önündeki nesneyi ya görür ya da görmez. Eğer görürse gördüm anlamında 24V olan giriş gerilimini çıkış ucuna verir. Çıkış ucundan alınan 24V sinyal dijital bir sinyaldir ve bu PLC gibi her hangi bir kontrol birimine dijital input olarak gönderilir. Bu sensörden alınan dijital inputu değerlendiren PLC bir röleyi çektirecek olsun. Bunun için de PLC’nin röle bobinin enerjilendirecek 24V göndermesi gerekecektir. Gönderdiği bu 24V dijital outputtur.

 
Analog input veya analog output ise belirli bir aralıkta değişen voltaj veya gerilim değeridir. Mesela elimizde 10V DC bir güç kaynağımız var bu güç kaynağımızın + ve – uçlarını bir potansiyometreye bağlıyoruz. Bu potansiyometrenin orta ucunun çıkışı (output) 0 – 10V arasında bir değer olacaktır. Bu değer analogdur. Aldığımız bu analog değeri analog input ile hız kontrolü sağlayan bir motor sürücüsünde kullanarak motor hızını kontrol edebiliriz. Aynı şekilde analog outputları çeşitli sıcaklık sensörlerinden veya mesafe sensörlerinden elde edip analog input modülü olan PLC’lerde kullanabiliriz. Ayrıca analog output modülü olan PLC’lerden alınan analog outputu da otomasyon sisteminin çeşitli elemanlarında kullanarak kontrol sağlarız.

 
Analog input ve outputlar gerilim (V) veya akım (A) olabilir. Bu kullanılan sistemin özelliğine göre değişir.

Kaynak: Yukarıdaki yazı, www.elektrikce.com sitesinden alınmıştır.

Röle elektriksel olarak kontrol edilebilen bir anahtarlama elemanıdır. Elektromanyetizmayla çalışan rölenin tahtı yarı iletken teknolojisinin gelişmesiyle beraber transistör ve mosfet’ler tarafından sallanmış olsa da hala yaygın bir şekilde kullanılmaktadır. AC ve DC gerilim çeşitlerine göre farklı çeşitleri bulunmaktadır.

Yapısı
 
Çok basit bir yapısı olan rölenin 4 temel parçası vardır;
 
• Elektromıknatıs
• Bobin
• Yay
• Elektrik kontakları

 
Çalışması
 
Rölenin çalışmasına geçmeden önce elektrikte kullanılan NO ve NC kontakları bilmek gerekir.

 
NO kontak: Normalde açık kontak demektir. Açık devredir. Lojik 0 anlamına gelir.
NC kontak: Normalde kapalı kontak demektir. Kapalı devredir. Lojik 1 anlamına gelir.

 
Röleler NO, NC kontaklı olabileceği gibi her iki kontak çeşidini barındıran röleler de bulunmaktadır. En basit olarak bir tek NO kontağı olan rölenin çalışmasını anlatacak olursak;

 
Rölenin NO uçlarının bir lambayı kontrol ettiğini düşünürsek. Rölenin bobin uçlarına enerji verilmediğ sürece yayın etkisiyle kontaklar hep açık kalacak ve lamba yanmayacaktır. Fakat rölenin bobin uçlarına enerji verildiğinde oluşan manyetik alanla elektromıknatıs çalışacak ve kontak kapanacaktır. Böylece lamba yanacaktır. Bobin uçlarına verilen gerilim kesildiğinde yayın etkisiyle kontak geri çekilecek ve böylece lamba sönecektir.

 
Kullanım Alanları
 
Röleler yüksek akımları anahtarlayabildikleri için yüksek akımlı uygulamalarda yaygın olarak kullanılırlar. Anahtarlama frekansları düşük olduğundan ve hızlı anahtarlama yapamadıklarından daha çok yavaş anahtarlama yapılacak uygulamalarda kullanılırlar.

Kaynak: Bu yazı “www.elektrikce.com” sitesinden alınmıştır.

 
Normalde Açık (NO) Kontaklar: Bu kontaklar normal durumda açıktır ve elektrik akımını iletmezler. Mesela bir kontaktörün normalde açık kontağı kontaktör bobini enerjilenmediği sürece açıktır ve kontaktörün kontaklarından akım akmaz ve beslediği yük enerjisizdir. Ta ki kontaktörün bobini enerjilenene kadar. Kontaktörün bobinine enerji verildiğinde kontaktör çeker ve kontaklar konum değiştirirler. Normalde açık olan kontaklar yer değiştirerek kapalı olur ve üzerinen akım akyama başlar. Aynı şekilde bir butonun normalde açık kontağı butona basılmadığı sürece açıktır ve üzerinen akım akmaz. Butona basıldığında ise kontaklar kapanır ve akım akmaya başlar.

Yukarıdaki resimde no kontakların görünüşleri bulunmaktadır. A ile gösterilen resimde NO kontaklı röle veya kontaktörün şemasal gösterimi, B ile gösterilen bölümde NO kontağın durumu, C ile gösterilen bölümde ise NO buton kontağı görülmektedir.

 
Normalde Kapalı (NC) Kontaklar: Bu kontaklar normal durumda kapalıdır ve elektrik akımını iletirler. Yine bir kontaktörden örnek vermek gerekirse normalde kapalı kontaklı bir kontaktörün kontaklarından bobini enerjisiz olduğu durumda akım akar ve bağlı olduğu yükü besler. Kontaktörün bobinine enerji verildiğinde ise kontaklar yer değiştirerek kapalı olan kontaklar açılır ve akım kesilir. Benzer şekilde normalde kapalı kontaklı butonlarda da butona basılmadığı sürece kapalı kontaktan akım akar ve butona basıldığında akım kesilir.

Normalde açık ve normalde kapalı kontaklar bir anahtarlama elamanında aynı anda bulunabilir. Mesela bir kontaktörün hem no hem de nc kontakları olabilir. Aynı şekilde buton veya sensörlerde de no ve nc kontaklar beraber bulunabilir. Her iki tip kontağın da beraber bulunduğu anahtarlama elemanlarında kontaklar aynı anda yer değiştirirler.