Kelebek vanalar uzun süredir kullanımda olan ve çok çeşitli uygulamalarda kendine yer bulmuş hafif ve ekonomik vanalardır. Bu vanalar ilk kez 1930′ larda ortaya çıkmış ve o zamandan beri birçok sanayi kolu tarafından kullanılmaktadır. Sıklıkla dökme demirden üretilen kelebek vanalar adını; diskin/klepenin işlevselliğinden alır. Birkaç farklı kelebek vana türünden bahsedilebilir, ancak basitçe iki temel tipe (Lug ve Wafer Tip) sahiptirler.

Kelebek Vanalar Hakkında

Kelebek vanalar “çeyrek dönüşlü” vanalar olarak sınıflandırılır. Vana tasarımının parçası olan metal disk, çeyrek tur döndürüldüğünde açılır veya kapanır. “Kelebek” olarak adlandırılan disk, bir çubuğa bağlanır. Kelebek vana açıldığında disk, akışkanın neredeyse sınırsız şekilde geçmesine izin vermek üzere (1/4 tur) döner. Akışı azaltmak için valfi yavaş yavaş açabilirsiniz. Vanayı kapatmak için, kelebeği (diski) döndürmekle, sıvının geçişini engellenir. Bunun nedeni, diskin her zaman akışa dik veya paralel olmasından kaynaklanmaktadır, bu da bulunduğu konumdan bağımsız olarak basınç düşüşüne neden olur.

Lug Kelebek Vanalar

Kelebek vana tasarımının lug versiyonu, 3 parçalı bir küresel vanaya benzemektedir. Çünkü hattın bir ucu, karşı taraf üzerinde bir etki yaratmadan çıkarılabilir. Bu işlem, her flanş kendi cıvatalarına sahip olduğu için saplama ve flanşlar kullanılarak gerçekleştirilebilir. Bu kelebek vanaların en önemli avantajı ise; vanayı temizleme, inceleme, onarım veya değiştirme gibi bir işlem için tüm sistemi kapatmanızına gerek olmamasıdır.

Wafer Kelebek Vanalar

Bir wafer kelebek vananın fonksiyonu, akışkan akışında çift yönlü basınç farkına karşı koruma sağlamak için sızdırmazlık sağlamaktır. Başka bir deyişle, tek yönlü akış için üretilen sistemlerde herhangi bir geri akışın önüne geçmek için, kelebek vanaların wafer versiyonu, sıkı bir sızdırmazlık ve iki yönlü basınç farkına karşı korumak üzere tasarlanmıştır. Bu, hassas işlenmiş düz flanş yüzeyleri ve bu yüzeyin içine sıkıca oturtulmuş bir conta ile gene hassas bir diskin conta içine yerleştirilmesiyle sağlanır.

Hem lug hem de wafer tip kelebek vanalar, su ve atık su yönetimi başta olmak üzere, gıda işleme, ilaç, kimya, yağ gibi endüstriyel alanlarda bir takım uygulamalarda kullanılır.

Dezenfeksiyon, Filtrasyon, yumuşatma sistemleri, su saflaştırma, kelebek vana, aktüatörlü vana

 
www.duravis.com
www.us-kon.com.tr

Çek vanalar suyun tek yönde akışını sağlayan cihazlardır.

Çalışma Prensibi

Çalparalı tip çek vanalar su akışı ile açılır. Akış olmadığı zaman hattaki geri basınç veya çekvalfin mekanizmasının ağırlığı ile kapanır. Flanşarası çekvalfler su akışı ile açılır. Akış olmadığı durumda, su darbesi ters akışı meydana gelmeden yay mekanizması ile otomatik olarak kapanır. Flanşarası çekvalf kullanımı pompa çalışma ve durma gibi durumlarda su darbelerini önler. Boru sisteminde, sıkıştırılamaz sıvının boru tesisatından geçerken belli basınç ve hızda aniden durması su darbesi, gürültü ve vibrasyon gibi tahrip edici kuvvetlere sebep olur. Su darbesi meydana geldiğinde, oluşan dalga boru sisteminde geriye doğru daha büyük bir çap veya ana hat gibi rahatlatıcı bir noktaya kadar ilerler. Şok dalgası bu noktada ileri geri hareket ederek, hasar verici enerji bazen boruda kırılmaya sebep olurken, sistem içinde sönümlenir. Flanşarası çekvalfler az yer kaplaması ve dikey montaj olanağı ile çalpara çekvalflere göre avantaj sağlar. Genellikle pompa çıkışında ve su darbesi olabilecek yerlerde kullanılır. Diğer yerlerde çalparalı tip çek vana kullanılabilir.

Önemli Notlar

(a) Her yangın pompası çıkışında çek vana kullanılmalıdır.
(b) Birden fazla su kaynağının kullanıldığı sistemlerde (örn. yangın pompası, yükseltilmiş depo), her bağlantıda çek vana kullanılmalıdır.
(c) İtfaiye bağlantı ağzı hattında çek vana kullanılmalıdır.
(d) Çek vana dikey veya yatay montaj için onaylı oldukları konuma göre, dikey hatlarda su akışı yukarı yönde olacak şekilde monte edilmelidir.
(e) Çek vanalar yeraltı borulamada kullanılıyorsa bakımı için erişim tedbirleri alınmalıdır. (Örneğin su geçirmez, donmaya dirençli beton pitler içinde)
(f) Su darbesi çek vanaların kelebek vanaların gövdelerine direkt monte edilmesi sakıncalıdır. Kelebek vananın klapesinin açılıp kapanması için uygun mesafelere monte edilmelidir.

www.us-kon.com.tr

www.duravis.com

Kelebek vanaların dışmerkezli (eccentric) ve eşmerkezli (concentric) olmak üzere iki çeşidi mevcuttur. Eccentric tipler tekli, çiftli veya üçlü offset şeklinde olabilir(Single, double and triple offset types). İş dünyasında en çok talep gören tipler ise double ve triple offset tipleridir. Aynı zamanda bu iki alt kategori vanalar, elit kelebek vanalar olarak ta adlandırılırlar. Türkiye pazarında ne yazıkki bu iki tipin üretimi yapılmamaktadır. Peki bu farklılar nedir? Hangi kriterlere göre tercihimizi yapmalıyız?

Aslında bakarsanız, öncelikle bunları birbirinden ayıran teknik özellikler nedir onlara bakalım. Genel endüstri de ve özellikle Türkiye pazarında genel maksatlı uygulamalarda eşmerkezli (concentric) kelebek vana tipleri kullanılır. Bu tip kelebek vanalar standart tip olarak ta anılır. Mil, disk in tam ortasında yeralır. Açıp-kapama esnasında, klape/disk in sadece bazı bölümleri, conta ile temas veya sürtünme halindedir. Bu davranış biçimi, klepenin her açma-kapama operasyonunda contayı(sızdırmazlık elemanını) gıcırdayan bir sesle sürtünerek adeta rendelemesine sebebiyet verir. Bu sebeple, eşmerkezli (concentric) kelebek vanalar ANSI150 class(PN20) basınç sınıfıyla sınırlandırılmıştır.

Double Offset Kelebek Vanaların Yararları: Double offset kelebek vanada, mil prensip olarak klapenin ortasından geçmez. Biraz daha arkasında konumlandırılmıştır. Aslında offset kelimesinin anlamı bilindiği üzere bir referans noktası uzaklık vermektir. Burda da mil gene klapeyi boydan boya geçer ama bu sefer arkasında konuşlandırılmıştır. Bu denge sağlam bir kapama sağlar. İkinci denge ise vana tam açıldığında vananın contaya temasını engeller. Bu tasarım normal eşmerkezli bir vanadan farklı olarak contayı aşındırmayı azaltarak, vananın ömrünü uzatır. Genel uygulamalarda, bu iki aşamalı dengeli kelebek vanalar ANSI 600(PN100) basınç sınıfıyla sınırlandırılmıştır.

Triple Offset Kelebek Vanaların Yararları: Triple offset kelebek vanalar, tam sızdırmazlıkta kapamanın hayati önem taşıdığı uygulamalarda kullanılır. Double offset tiplerde, bazı uygulamalarda bu tam sızdırmazlık(bubble-tight) sağlanamaz. Zorlu kimyasallar veya vanaya zarar verecek partiküller içeren akışkanlara karşı, konvasiyonel tip kelebek vanalar iyi bir çözüm sunamaz. Bu tip uygulamalarda triple offset kelebek vanalar büyük tip uygulamalar için biçilmiş kaftandır.

Triple offset kelebek vanalar 3 denge zıtlığı ve eşmerkezli kelebek vana özelliği barındıran modifiye edilmiş bir tasarımdır. Double offset e benzer şekilde 2 dengeye sahip olup, üçüncü karşılık ise hunimsi şekilli bir conta(seat) ile ekstra bir denge karşılığına sahiptir. Bu konikleştirilmiş şekilli sızdırmazlık klepe ile tam uyumlu olup, contayala eşlenecek şekilde tasarlanmış gibidir. Bu tasarım sayesinde, sızdırmazlık contası çalışma esnasında herhangi bir aşınma veya sürtünmeye maruz kalmaz. Bu tasarım ayrıca, double offset kelebek vanalardan üstün olarak; ağır uygulamalar için üstünlük ve uzun ömürlü bir kullanım sunacak olan; bir alçak basınç bölgesi(hava cebi) yaratarak sıdırmazlığı eniyi şekilde sunar.

www.us-kon.com.tr

www.us-kon.com.tr

 
Ülke: Türkiye
Endüstri: Tekstil Endüstrisi
 

 

Olay

 
Çerkezköy de bulunan bir tekstil fabrikasında; boyama makineleri hattında varolan manuel bazı vanalar, pnömatik pistonlar yardımıyla otomatize edilmeye çalışılmıştı. Sık sık ortaya çıkan tam açma-kapama daki hatalar, flotte boşaltma ve doldurma vanaları kontrolünü zorlaştırıyordu. Boyama süresinin oldukça büyük bir kısmında, özellikle çek çalkalama gereken hallerde, doldurma ve boşaltma işlemleri yapıldığından giriş ve çıkış vanaları yeteri kadar büyük ölçüde seçilmemişti, kısmi geçişe izin veriyordu. Robust bir dizaynla vana ve piston birbirine bağlı olmadığından zaman içinde gevşemelere bağlı hata durumları, öngörülmemiş duruşlara sebebiyet veriyordu. Dahası vanalardan geri besleme sinyali alınamıyordu.
 
Çözüm
 
Akışkanın çözelti niteliğine göre; farklı ölçülerde kelebek vanalar; DURAVIS PAR serisi pnömatik aktüatörlü, namur valf ve switch kutulu olarak var olan ekipmanlarla değiştirildi.
 
Sağlanan Faydalar
 
• DURAVIS aktüatörlü vanalar ile öngörülmeyen duruşlar engellendi.
• Switch kutusu ile hem görsel, hemde elektriksel izleme imkanı sunuldu.
• Ekipman hatalarından doğabilecek işgüvenliği tehditleri minimize edildi.
• Doldurma ve boşaltma işlemleri daha kısa sürede gerçekleştirilerek, proses verimliliği arttırıldı.
• Aktüatör besleme havası tüketimleri düşmüş oldu.
 
Daha fazla Vaka Hikayesine göz atmak için…